Keerpunt 3: Breekt de crisis in op de professionele verantwoordelijkheid?
02 mrt 19
Zorgorganisaties zien zich geconfronteerd met grote uitdagingen als gevolg van Covid-19. Crisisteams werden opgetuigd en actief, noodplannen werden gemaakt en iedereen werd gemobiliseerd. Indrukwekkend om te zien hoe snel en effectief zorgorganisaties van start gingen.Crisismanagement vraagt een strakke hiërarchie, duidelijke afspraken en protocollen. Waar in zorgorganisaties een crisis meestal in het klein begint en waar nodig steeds verder opgeschaald wordt, leidt deze crisis direct tot maximale opschaling. Dat brengt met zich mee dat de top van de organisatie de regie nam (en neemt) en steeds meer besluitvorming centraal plaats vindt.
Maar hoe verhoudt deze manier van werken zich tot de afgelopen jaren waarin zelfstandige teams zijn ontstaan met verantwoordelijkheid bij de professional? Ik merk in verschillende zorgorganisaties dat dit best een zoektocht is. Natuurlijk is het functioneel om vanuit een centraal team de RIVM-richtlijnen om te zetten in beleid, maar in hoeverre sluit dat aan bij het dagelijks werken? En krijgt de professional de ruimte om daarin mee te denken?
Deze week hoorde ik een klein, maar typerend voorbeeld. Familie van een cliënt had een klacht ingediend omdat ze vonden dat de wijkverpleegkundige onnodig bij hun moeder op bezoek was geweest. Het management werd bekritiseerd: waarom was er geen organisatie breed beleid om dit te regelen? De reactie van het management was dat de afweging behoort tot de professionaliteit van de wijkverpleegkundige. Hierin zit de kracht van wat de afgelopen jaren met elkaar hebben proberen te bereiken. Stel heldere kaders op hoofdlijnen en zo nodig richtlijnen als dit vanuit gezondheidsrisico’s wenselijk is. En zoek daarin balans en sla niet door in (een schijn van) beheersing en controle.
Deze periode voelt voor mij als de lakmoesproef voor de afgelopen jaren waarin de autonomie van de professional meer ruimte heeft gekregen. Hoe voorkomen we de dat managers top-down crisismanagement gaan verwarren met leiderschap? Hoe is het met de inbreng van de zorgprofessionals in deze crisis? De enige functionaris die werkelijk zicht heeft op verantwoorde en zinnige zorg en daar in deze tijd extra toe uitgedaagd wordt, is in mijn ogen de zorgprofessional. Hij of zij ziet op dit moment soms als enige nog wat er daadwerkelijk achter de voordeur gebeurt en snapt het beste welke interventies nodig zijn en in welke mate het sociale netwerk daar een bijdrage aan kan leveren.
Helpt het misschien als we ook in crisismanagement het uitgangspunt hanteren: beslis lokaal, op de werkvloer wat kan en centraal alleen wat moet. Het zou zomaar kunnen dat we de zorg op deze wijze het beste door deze crisis heen helpen en de zorgsector er uiteindelijk sterker uitkomt.
Remco Lommers
partner Bureau Obelon
23 april 2020